TURKISH JOURNAL OF ONCOLOGY 2007 , Vol 22 , Num 3
Radyoterapiye bağlı “bystander” etki: Oluşum mekanizmaları ve potansiyel klinik yansımalar
Erkan TOPKAN, Melek Nur YAVUZ, Ali Aydın YAVUZ
Başkent Üniversitesi Adana Tedavi ve Uygulama Merkezi, Radyasyon Onkolojisi Anabilim Dalı, Ankara Günümüzde, genel radyobiyoloji anlayışına bir yenilik olarak, radyasyona maruz kalmamış komşu veya uzak hücre gruplarında da radyasyona maruz kalmış olanlara benzer biyolojik etkilerin görüldüğüne dair giderek artan miktarda kanıt oluşmaya başlamıştır. Bystander etki olarak adlandırılan bu etkiler deneysel olarak geniş bir hücre grubunda çekirdek ve sitoplazma radyasyon maruziyeti sonrasında görülebilmektedir. Bystander e tki sonucunda sağlam hücre gruplarında da bazı önemli genetik değişiklikler söz konusu olduğundan bu etkilerin karsinogenez açısından önemi de cevap bekleyen sorulardandır. Bystander etki oluşum mekanizmaları tam olarak bilinmese de hücre zarında bulunan gap junction'lar ve lipid boşlukların yanı sıra radyasyona maruz kalmış hücreler tarafından salınan parakrin ve endokrin faktörlerin rolü üzerinde durulmaktadır. Bu yazıda radyobiyolojinin yeni bir alanı olan bystander etkinin temel oluşum mekanizmalarından potansiyel klinik uygulamalarına kadar olan yeni literatür bilgilerinin özetlenmesi amaçlandı. Keywords : Bystander etki/radyasyon etkisi; hücreler arası iletişim/radyasyon etkisi; lineer enerji transferi